چه یک فرد مبتدی در زمینه نجوم و ستارهشناسی باشید چه یک فرد حرفهای علاقهمند به ارتقای ابزارهای رصد خود، یک تلسکوپ خوب به شما این فرصت را میدهد که آسمان را مشاهده کنید و به کشف ستارگان و سیارات دوردست بپردازید. این ابزار شما را به دنیای ماجراجویی میبرد و جزئیات ریزی را به شما نشان میدهد که با چشم غیرمسلح قابل مشاهده نیستند. با وجود برندها و مدلهای مختلف، انتخاب و خرید تلسکوپ شاید کار آسانی نباشد. ما در این راهنمای کامل زیتازی به انواع تلسکوپها، ویژگیها، خصوصیات و کاربردهای آنها میپردازیم تا بهترین تجربه ستارهشناسی و کاوش عمیق در دنیای بزرگتر را برای شما فراهم کنیم. تا انتها با ما همراه باشید.
۳ نوع تلسکوپ که در زمان خرید باید بشناسید
در زمان جستوجو برای خرید تلسکوپ، یکی از مهمترین مواردی که با آن روبهرو میشوید، انواع تلسکوپ است.
به طور کلی، 3 نوع اصلی تلسکوپ وجود دارد:
- تلسکوپهای شکستی (Refractors)
- تلسکوپهای بازتابی (Reflectors)
- تلسکوپهای کاتادیوپتریک (Catadioptric)
در حالی که همه این تلسکوپها عناصر دوردست را بزرگنمایی میکنند، ویژگیها و طراحیهای آنها متفاوت است. برای خرید آسانتر تلسکوپ، بهتر است با ویژگیهای هر 3 نوع تلسکوپ آشنا شوید.
برای آشنایی بیشتر با تلسکوپ، مقاله “تلسکوپ چیست” را بخوانید.
1. تلسکوپهای شکستی
تلسکوپ شکستی رایجترین نوع تلسکوپی است که در بازار پیدا خواهید کرد. این تلسکوپ دارای یک لوله بلند و براق با یک عدسی بزرگ در جلو و یک چشمی در پشت است. این نوع تلسکوپ، با افزایش قطر دهانه، تصاویر روشنتر و واضحتری ارائه میدهد، زیرا هیچ آینهای در جلو برای مسدود کردن نور ورودی وجود ندارد.
در حالی که تلسکوپ شکستی در دستهبندیهای مختلف موجود است و نسبتاً قیمت مناسبی دارد، باید در نظر داشته باشید که با افزایش قطر دهانه، هزینه بیشتری باید بپردازید. با یک تلسکوپ شکستی با کیفیت بالا و قطر ۴۰ اینچ، میتوانید بهراحتی اجرام عمق آسمان را مشاهده کنید، از جمله جزئیات سطح سیارههایی مانند مشتری، زحل و مریخ.
همچنین، تلسکوپهای شکستی معمولاً مقاوم هستند و عدسیهای آنها به ندرت از تنظیم خارج میشوند. این تلسکوپها سبک و قابل حمل هستند، که همین امر مشاهده آسمانهای تاریک را لذتبخشتر میکند.
برای کاهش خطای رنگ، مانند وقتی که یک ستاره روشن به صورت یک لکه تار رنگینکمانی دیده میشود، نیاز به استفاده از عدسیهای مخصوص یا نسبتهای کانونی بلند دارید. همچنین میتوانید یک سهپایه تهیه کنید تا این ابزار، تلسکوپ را در نقطه محوری بالا نگه دارد و تجربه رصد ستارگان را هیجانانگیزتر کند.
2. تلسکوپهای بازتابی
برخلاف تلسکوپهای شکستی، تلسکوپ بازتابی دارای یک آینه داخلی در انتهای لوله است. این آینه نور را جمعآوری و روی یک آینه دیگر متمرکز میکند تا قبل از رسیدن به چشمی، نور را منعکس کند. مدل رایج آن، تلسکوپ بازتابی نیوتنی است که دارای یک آینه به شکل ظرف در انتهای تلسکوپ و یک آینه ثانویه مورب است که نور را از آینه اصلی به کنار لوله تلسکوپ هدایت میکند.
تلسکوپ بازتابیای با دهانه مناسب میتواند تصاویری شفاف از اجرام آسمانی با هزینهای بهمراتب کمتر از معادل شکستی خود به شما ارائه دهد. تلسکوپ بازتابی بهترین گزینه برای کسانی است که به دنبال مشاهده اجرام کمنور هستند و کیفیت تصویر آن برتر از تلسکوپهای شکستی است.
با این حال، تلسکوپ بازتابی گرانتر از نوع شکستی است و نیاز به کالیبراسیون یا تنظیمات دورهای دارد. آینههای آن گاهی از تنظیم خارج میشوند، بهویژه هنگام جابهجایی، بنابراین برای عملکرد بهینه باید آن را تنظیم کنید. همچنین، لوله تلسکوپ بازتابی باز است، که به این معنی است که اگر بخواهید از تجمع گرد و غبار جلوگیری کنید، به نگهداری منظم نیاز دارید.
برای آشنایی بیشتر با تفاوت تلسکوپ بازتابی و شکستی روی لینک کلیک کنید!
3. تلسکوپهای کاتادیوپتریک
تلسکوپهای کاتادیوپتریک که به عنوان تلسکوپهای ترکیبی نیز شناخته میشوند، با ترکیب بهترین ویژگیهای تلسکوپهای شکستی و بازتابی، از آینهها و لنزها برای ایجاد تصاویر واضح استفاده میکنند. این تلسکوپ دارای یک آینه در جلو و یک آینه در پشت است که با هم کار میکنند تا تصاویر باکیفیتی تولید کنند.
مدلهای رایج این نوع تلسکوپها، اشمیت-کاسگرین و ماکسوتوف-کاسگرین هستند که نسبتهای کانونی آنها مانع از تولید میدان دید وسیع و با قدرت کم میشود، اما شما میتوانید از یک کاهنده نسبت کانونی برای رفع این مشکل استفاده کنید.
تلسکوپهای کاتادیوپتریک برای عکاسی نجومی بسیار مناسب هستند و برای مشاهده اجرام کمنور و همچنین اجرام زمینی نیز عملکرد خوبی دارند، اما نسبت به سایر تلسکوپها حجیمتر و معمولاً گرانتر هستند. همچنین، وجود آینه اضافی باعث کاهش روشنایی تصویر میشود و این تلسکوپها زمان بیشتری برای خنک شدن و تطبیق با دمای هوای شب نیاز دارند، که برای تصویربرداری با قدرت بالا ضروری است. بنابراین ممکن است لازم باشد تلسکوپ کاتادیوپتریک خود را پیش از استفاده در فضای باز برای خنک شدن قرار دهید.
ویژگیهایی که هنگام خرید تلسکوپ باید در نظر بگیرید
برای خرید بهترین تلسکوپ خانگی یا حرفهای، باید اجزای اصلی آن را درک کنید. در ادامه، چند ویژگی مهمی آورده شده است که هنگام خرید تلسکوپ باید بر آنها تمرکز کنید.
1. دهانه تلسکوپ
مهمترین جزء یک تلسکوپ، دهانه (Aperture)است که نشاندهنده آینه در تلسکوپ یا قطر لنز است. بهطور کلی، دهانه بزرگتر برای دید بهتر مناسبتر است. تلسکوپی با دهانه بزرگتر نور بیشتری را به چشمی وارد میکند و امکان مشاهده عمیقتر به فضا و بهبود کیفیت تصویر حتی برای اجرام کمنور را فراهم میکند.
قطر لنز بهعنوان “لنز شیئی” شناخته میشود و معمولاً بر حسب میلیمتر اندازهگیری میشود. مشخصات تلسکوپ را میتوانید در نزدیکی فوکوسر، در جلوی لوله تلسکوپ یا روی جعبه آن پیدا کنید. این مقدار باید حداقل ۷۰ میلیمتر یا ۲.۸ اینچ باشد.
هر چه دهانه بزرگتر باشد، تصویربرداری نیز چشمگیرتر خواهد بود. بنابراین، اندازه بزرگتر دهانه، تصاویر با جزئیات دقیقتری ارائه میدهد و امکان مشاهده اجرام کمنور از فاصله دور را فراهم میکند. برای مثال، سیارات واضحتر به نظر میرسند و اجرامی مانند سحابیها و کهکشانها برجستهتر دیده میشوند. اما توجه داشته باشید که تلسکوپهایی با لنزها یا آینههای بزرگتر، وزن سنگینتری دارند و معمولاً جابهجایی آنها دشوارتر است.
تلسکوپ دابسونی، که نوعی تلسکوپ بازتابی با پایهای ساده است، دهانه بزرگی را با هزینه نسبتاً کم فراهم میکنند.
2. بزرگنمایی
بزرگنمایی به تعداد دفعاتی اشاره دارد که یک شی نسبت به زمانی که با چشم غیرمسلح مشاهده میشود، بزرگتر به نظر میرسد. میتوانید بزرگنمایی را با تقسیم طول کانونی چشمی به طول کانونی تلسکوپ محاسبه کنید. به عنوان مثال، تلسکوپی با طول کانونی ۱۵۰۰ میلیمتر که از یک چشمی ۲۵ میلیمتری استفاده میکند، بزرگنمایی ۶۰ برابر ایجاد میکند. این مشخصه نشان میدهد که با طول کانونی بیشتر تلسکوپ و طول کانونی کوتاهتر چشمی، بزرگنمایی بالاتری خواهید داشت.
مبتدیان باید توجه داشته باشند که اگرچه یک تنظیم بزرگنمایی بالاتر ممکن است به معنای قدرت بیشتر باشد، اما اغلب با مشکلاتی مانند کاهش روشنایی تصویر، لرزشها، کاهش فاصله دید و کاهش قطر خروجی همراه است که مشاهده در تاریکی را دشوار میکند. بنابراین، برای مبتدیان، بزرگنماییهای پایینتر معمولاً بهتر هستند.
خرید تلسکوپهایی که تنها به بزرگنمایی بالا توجه دارند، بدون در نظر گرفتن فاکتورهای مهمی مثل کیفیت عدسی و آینه، قطر دهانه و نسبت کانونی، میتواند به شدت کیفیت تصویر را کاهش دهد.
بزرگنمایی بهینه برای بیشتر اشیاء در حدود ۸ تا ۴۰ برابر به ازای هر اینچ دهانه تلسکوپ برای اشیاء عمیق آسمان، مانند کهکشانها، سحابیها و خوشهها است. یک قاعده کلی برای هر کسی که از تلسکوپ استفاده میکند وجود دارد و آن این است که به سراغ بزرگنماییای بروید که دو برابر دهانه تلسکوپ به میلیمتر باشد.
3. طول کانونی و چشمیها
در حالی که هر تلسکوپ میتواند اجسام در آسمان را بزرگتر کند، چشمی و طول کانونی تعیینکننده سطح بزرگنمایی هستند. طول کانونی، فاصله کل بین نقطه کانونی تلسکوپ شما و لنز یا آینه است. طول کانونی بیشتر، باعث میشود اجسام بزرگتر به نظر برسند.
طول کانونی که بر حسب میلیمتر اندازهگیری میشود، عددی است که روی قسمت جلویی یا پشتی تلسکوپ شما حک شده و معمولاً بین ۴۰۰ میلیمتر تا ۳۰۰۰ میلیمتر متغیر است. زمانی که طول کانونی تلسکوپ را بر دهانهاش تقسیم کنید، نسبت کانونی به دست میآید که به صورت “f/” نوشته میشود و با یک عدد دنبال میشود. بیشتر نسبتهای کانونی تلسکوپها بین f/4 تا f/15 قرار دارند.
نسبتهای کانونی بین f/10 تا f/15 معمولاً برای مشاهده سیارات مناسب هستند، زیرا نمیتوانند نمای وسیع و کمقدرتی را که بسیاری از ناظران عمیق آسمان ترجیح میدهند، فراهم کنند. از سوی دیگر، تلسکوپهایی با نسبت کانونی f/4 تا f/4.5 نمای کمقدرت بسیار خوبی را ارائه میدهند و با چشمیهای پیچیده بهترین کارایی را دارند. با این حال، آنها به سختی میتوانند در بزرگنمایی بالا فوکوس کنند، مگر این که تلسکوپ را با یک فوکوسر دقیق تجهیز کنید. برای رسیدن به یک سازش بین هر دو سلیقه، نسبتهای کانونی f/5 تا f/8 به شدت توصیه میشوند، زیرا معمولاً قابلیت نشان دادن نمای وسیع مناسبی را فراهم میکنند.
4. پایه یا مقر تلسکوپ
یکی دیگر از موارد مهمی که در زمان خرید تلسکوپ باید در نظر داشته باشید، مقر است. برای استفاده مؤثر از تلسکوپ، به یک پایه یا مقر محکم برای حمایت از تلسکوپ خود نیاز دارید. در حالی که برخی تلسکوپها همراه با پایه یا سهپایه عرضه میشوند، برخی دیگر فقط دارای بلوک نصب برای اتصال آسان به سهپایه هستند. این جزء که بهطور معمول نادیده گرفته میشود، مسئول تنظیم، حرکت و ردیابی اجسام آسمانی است و دو نوع اصلی آن شامل مقر سمتی-ارتفاعی (Alt-Azimuth) و مقر استوایی (Equatorial) است.
مقر سمتی-ارتفاعی به شما امکان میدهد تلسکوپ را به بالا و پایین و چپ و راست حرکت دهید. مقر استوایی نیز اجسام آسمانی را از طریق چرخش یکمحوری که میتوانید با موتور آن را فعال کنید، ردیابی میکند. این نوع مقرها معمولاً بزرگتر و سنگینتر هستند و اگر میخواهید از آنها استفاده کنید، باید مقر را به سمت ستاره قطبی تنظیم کنید.
نکات قابل توجه هنگام انتخاب تلسکوپ
با وجود انواع مختلف تلسکوپها و گزینههای نگهداری و محدودههای قیمتی متفاوت، باید چندین نکته را هنگام انتخاب و خرید تلسکوپ برای کودکان یا بزرگسالان در نظر بگیرید.
1. هدفتان از خرید تلسکوپ را تعیین کنید
قبل از تصمیمگیری در مورد خرید تلسکوپ رفلکتور، رفراکتور یا کاتادیوپتریک، باید تعیین کنید که چه چیزی برای شما اهمیت دارد. هدف شما از استفاده از تلسکوپ و خرید آن چیست؟ اگر تازهکار هستید، میتوانید از تلسکوپهای رفراکتور یا رفلکتور استفاده کنید. برای عکاسی نجومی، به یک تلسکوپ ترکیبی نیاز دارید.
اگر میخواهید از نگهداری منظم اجتناب کنید، تلسکوپ رفراکتور را انتخاب کنید. تلسکوپ رفلکتور یا ترکیبی بهترین گزینه برای مشاهده پرندگان و دیدن اشیاء در آسمان است.
2. لوازم جانبی مورد نیازتان را بررسی کنید
بیشتر تلسکوپهای مدرن به صورت مجموعههای کامل عرضه میشوند، بنابراین به خریدهای اضافی نیاز ندارند. اما برخی از اپتیکهای سطح بالا ممکن است بدون پایه، پیداکننده یا سایر لوازم جانبی ارائه شوند. بررسی آنچه که شامل خرید است، ایده خوبی است تا مطمئن شوید نیازی به خرید لوازم جانبی نخواهید داشت.
برای مثال، اگر نمیخواهید لوازم جانبی مانند دیافراگم ستارهای برای انحراف نور از شی مورد نظر را خریداری کنید، تلسکوپ رفراکتور خریداری نکنید.
3. بودجه خودتان را در نظر بگیرید
تلسکوپها در قیمتهای مختلفی عرضه میشوند. قیمت آنها میتواند از چند میلیون تومان تا چند صد میلیون تومان باشد. بنابراین، بهتر است از ابتدا بودجه خود را تعیین کنید و به دنبال محصولاتی باشید که در محدوده قیمت مشخص شده شما قرار دارند. در عین حال، اطمینان حاصل کنید که برای صرفهجویی در هزینهها، به محصولات بیکیفیت روی نیاورید. این کار تنها منجر به هزینههای بیشتر برای تعمیرات یا خرید تلسکوپ جدید خواهد شد.
4. قابلیت حمل و جمع شدن را بررسی کنید
هنگام خرید، به وزن و قابلیت جمعشدن تلسکوپ توجه کنید، بهویژه اگر هدف از خرید شامل جابهجایی آن از یک مکان به مکان دیگر است.
5. کنترل الکترونیکی تلسکوپ را بررسی کنید
بسیاری از تلسکوپها بهگونهای طراحی شدهاند که بهطور خودکار اشیاء را در آسمان پیدا کنند. در حالی که هر نجومدوستی به این ویژگی نیاز ندارد؛ اگر به عکاسی نجومی فکر میکنید، باید به خرید تلسکوپی با کامپیوتر داخلی فکر کنید.
نکاتی برای لذت بردن بیشتر از کار با تلسکوپ
برای دستیابی به بهترین نتایج و استفاده طولانیمدت از تلسکوپ خود، در اینجا چند نکته ارائه شده است:
- از اجسام بزرگ و ساختمانها دوری کنید: هنگام استفاده از تلسکوپ، از ساختمانها و اجسام بزرگ فاصله بگیرید. این اشیاء در شب گرما تولید میکنند و میتوانند توانایی تلسکوپ شما را در مشاهده اشیاء از فاصله دور کاهش دهند و دیدن سیارات و ستارهها را دشوار کنند. بنابراین، بهترین کار این است که از تلسکوپ خود در مناطق باز استفاده کنید.
- از طریق پنجره با تلسکوپ آسمان را نگاه نکنید: پنجره فریمی اطراف لنز تلسکوپ ایجاد میکند و اگر اختلاف دما قابل توجهی بین هوای داخلی و خارجی وجود داشته باشد، مشاهده اشیاء دور مشکل میشود.
- برای مشاهده اشیای دور، تمرین “رصد با زاویه” کنید: این روش شامل نگاه کردن از گوشه چشم است و اغلب باعث میشود که اشیای کمنور راحتتر دیده شوند. این اشیا معمولاً بدون این روش نگاه کردن نامرئی هستند.
- با لنزهای کمقدرت شروع کنید: در حالی که انواع مختلفی از چشمیها برای تلسکوپ موجود است، با یک چشمی کمقدرت کار خود را شروع کنید. این کار تصویری واضح و روشن به شما میدهد.
- اپتیکهای تلسکوپ خود را تمیز کنید: اطمینان حاصل کنید که اپتیکهای تلسکوپ و لنز یا آینه آن را تمیز کنید. این کار به شما کمک میکند تا جزئیات ریز اشیاء را ببینید زیرا گرد و غباری روی لنز جمع نشده است.
- از درپوش لنز استفاده کنید: زمانی که از تلسکوپ استفاده نمیکنید، لنز آن را با یک درپوش لنز بپوشانید. اگر تلسکوپ شما در زمان خرید درپوش لنز ندارد، میتوانید آن را خریداری کنید.
- تلسکوپ خود را به سمت زمین نگهدارید: زمانی که از تلسکوپ استفاده نمیکنید، همیشه آن را به سمت زمین نگهدارید تا از نشستن گرد و غبار روی اپتیکهای آن جلوگیری شود. همچنین، هر گونه چشمی اضافی را در یک کیسه پلاستیکی نگهداری کنید.
5 تا از پرفروشترین تلسکوپها در بازار ایران
چه به دنبال بهترین تلسکوپ حرفه ای باشید، چه بهترین تلسکوپ خانگی، میتوانید از بین محبوبترین تلسکوپها در بازار ایران انتخاب خود را انجام دهید. در ادامه، به 5 مدل تلسکوپ حرفهای در ایران میپردازیم.
1. تلسکوپ نیمه حرفهای زیتازی مدل F70076M
تلسکوپ نیمه حرفهای زیتازی مدل F70076M با فاصله کانونی 700 میلیمتر و قطر دهانه 76 میلیمتر، تصاویری با کیفیت بالا و کمترین خطای اپتیکی ارائه میدهد. این تلسکوپ با سیستم اپتیکی بازتابی-نیوتنی، امکان بزرگنمایی تا 525 برابر را دارد و بهخصوص برای رصد سیارهها، قمرهای آنها و خوشههای ستارهای ایدهآل است.
2. تلسکوپ نیمه حرفهای زیتازی مدل F70076 PRO
تلسکوپ مدل F70076 PRO زیتازی نیز با ویژگیهای مشابه مدل قبلی، امکانات بیشتری ارائه میدهد. این تلسکوپ دارای هولدر موبایل و فیلتر ماه است که امکان عکاسی بدون لرزش را فراهم میکند. بزرگنمایی بالا و کیفیت تصویر عالی، این تلسکوپ نیمهحرفهای را به گزینهای مناسب برای رصدگران و عکاسان نجوم تبدیل کرده است.
3. تلسکوپ آموزشی زیتازی مدل 60050
تلسکوپ آموزشی زیتازی مدل 60050 یک تلسکوپ اقتصادی با قطر دهانه 50 میلیمتر و فاصله کانونی 600 میلیمتر است. این تلسکوپ برای مبتدیان و دانشآموزان طراحی شده و امکان مشاهده اجرام آسمانی و مناظر طبیعی را بهراحتی فراهم میکند. قیمت مناسب و قابلیت تنظیم ارتفاع، این مدل را به انتخابی ایدهآل برای افراد مبتدی تبدیل کرده است.
4. تلسکوپ طبیعتگردی زیتازی مدل 30070
تلسکوپ طبیعتگردی زیتازی مدل 30070 با فاصله کانونی 300 میلیمتر و قطر دهانه 70 میلیمتر، گزینهای مناسب برای افراد تازهکار است. این تلسکوپ شکستی بهویژه برای رصد ماه، سیارات داخلی و ستارهها طراحی شده و دارای جویندهای است که فرآیند رصد را آسانتر میکند.
5. تلسکوپ آموزشی IBEX مدل Nova 400
تلسکوپNOVA 400 با فاصله کانونی 400 میلیمتر و قطر دهانه 40 میلیمتر، گزینهای مناسب برای آموزش و یادگیری مبانی نجوم است. این تلسکوپ با طراحی جمعوجور و قابلیت مشاهده مناظر دوردست، بهخصوص برای کودکان و مبتدیان توصیه میشود. قیمت مقرونبهصرفه و قابلیت حمل آسان آن از دیگر مزایای این مدل است.
خرید آنلاین بهترین تلسکوپ با زیتازی
در این مطلب به بررسی نکات مهم برای خرید تلسکوپ پرداختیم و با محبوبترین تلسکوپها آشنا شدیم. شما میتوانید برای خرید انواع تلسکوپ همین حالا به بخش فروشگاه آنلاین زیتازی و قسمت اپتیک سر بزنید و مناسبترین محصول را با توجه به نیاز خود خریداری کنید. همچنین اگر به مشاوره بیشتر نیاز دارید، در قسمت پایین صفحه (سمت راست) از طریق چتبات با کارشناسان ما ارتباط برقرار کنید.
سوالات متداول
- چه قطر دیافراگمی برای یک تلسکوپ مناسب است؟
قطر دیافراگم تلسکوپ باید حداقل ۷۰ میلیمتر باشد. هر چه قطر دیافراگم بیشتر باشد، اشیاء کمنورتر و جزئیات بیشتری مشاهده خواهند شد. برای مشاهده اجرام در مناطق روشن، تلسکوپهایی با قطر دیافراگم ۶ تا ۸ اینچ توصیه میشوند.
- چرا کیفیت چشمی تلسکوپ اهمیت دارد؟
کیفیت چشمی تأثیر مستقیمی بر تجربه رصد اجرام آسمانی دارد. چشمیهای با کیفیت بالا و میدان دید وسیع تجربه بهتری از رصد را ارائه میدهند و امکان مشاهده اجرام با جزئیات بیشتر را فراهم میکنند.
- چه تلسکوپی برای عکاسی نجومی مناسب است؟
برای عکاسی نجومی، تلسکوپهایی با لولههای کوتاه و کوچک ارجحیت دارند. بهویژه تلسکوپهای ماکسوتوف-کاسگرین و اشمیت-کاسگرین به دلیل کیفیت اپتیکی بالا و سهولت استفاده، گزینههای مناسبی برای عکاسی از سیارات، ماه و خورشید (با فیلتر مناسب) هستند.